Afwijken van huwelijksgemeenschap
Wie huwelijkse voorwaarden wil maken heeft een grote mate van vrijheid om te kiezen welk stelsel men wil. In ieder geval wordt bij huwelijkse voorwaarden afgesproken dat men afwijkt van de regels van de huwelijksgemeenschap.
Vormen van huwelijkse voorwaarden
Een zeer veel voorkomende vorm van huwelijkse voorwaarden is de uitsluiting van elke gemeenschap met de toevoeging van één of meer verrekenbedingen. Verrekenbedingen kunnen zowel periodiek als finaal zijn. Onder een periodiek verrekenbeding wordt verstaan de afspraak tussen echtgenoten tot jaarlijkse verrekening van de gespaarde inkomsten, veelal uitsluitend de inkomsten uit arbeid. Als de verrekening niet periodiek maar slechts aan het eind van de rit (echtscheiding en/of overlijden) moet gebeuren, is sprake van een finaal verrekenbeding. Bij een finaal verrekenbeding worden niet de inkomsten, maar de vermogens van de echtgenoten verrekend. In geval van overlijden wordt dan meestal afgerekend alsof een huwelijksgemeenschap had bestaan. Soms worden zowel een periodiek als een finaal verrekenbeding opgenomen. (Hetgeen hiervoor is gezegd geldt ook voor partnerschapsvoorwaarden die door geregistreerde partners kunnen worden gemaakt.)
Wijzigen
Willen echtgenoten die op huwelijkse voorwaarden zijn gehuwd vanwege de besparing van erfbelasting hun stelsel wijzigen, dan kunnen zij kiezen tussen
– de huwelijksgemeenschap of
– het finaal verrekenbeding waarbij wordt afgerekend alsof een huwelijksgemeenschap had bestaan. De keuze voor het een of het ander heeft verstrekkende gevolgen. De voor- en nadelen worden hierna naast elkaar gezet.
A. Huwelijksgemeenschap door wijziging huwelijkse voorwaarden ingevoerd
Voordeel
Bij overlijden ontstaat een onverdeelde (huwelijks)gemeenschap die verdeeld kan worden. De vermogensbestanddelen met een potentiële waardestijging kunnen aan de kinderen worden toebedeeld. Bij onroerend goed en/of aanmerkelijk belang aandelen heeft deze toedeling geen fiscale gevolgen: respectievelijk geen overdrachtsbelasting en geen 25%-inkomsten-belasting (‘de doorschuifregeling’)
Nadelen
– Bij echtscheiding moet het gemeenschapsvermogen worden verdeeld.
– Schuldeisers hebben verhaal op het gemeenschapsvermogen. (Dus ook op het oorspronkelijke privévermogen van een van de echtgenoten dat in de gemeenschap is gevloeid.)
– Een voor de erfbelasting risico voor het geval de aanvankelijk minst vermogende echtgenoot als eerste overlijdt. (Er wordt echter wel altijd een progressie-voordeel behaald).
– Polissen met overlijdensrisicodekking kunnen niet gesplitst blijven en daardoor is de uitkering belast.
B. Finaal verrekenbeding
Voordelen
– Verrekening bij echtscheiding kan worden uitgesloten.
– Schuldeisers blijven alleen verhaal houden op het privé-vermogen van de schuldenaarechtgenoot. Ten opzichte van schuldeisers blijven echtgenoten buiten gemeenschap van goederen gehuwd.
– Polissen met overlijdensrisicodekking kunnen gesplitst blijven en daardoor is de uitkering onbelast.
Nadelen
– Er ontstaat géén onverdeeldheid. Wil men vermogensbestanddelen van de langstlevende aan kinderen laten toekomen dan moeten deze worden overgedragen, hetgeen tot belastingheffing kan leiden.
– Hetzelfde voor de erfbelasting risico als bij de huwelijksgemeenschap. Er wordt echter wel altijd een voordeel behaald.Wanneer de totale erfbelasting over beide nalatenschappen in ogenschouw wordt genomen. Dit nadeel is contractueel niet uit te sluiten. Vaak kunt u niet zonder fiscaal nadeel bepalen dat het beding alleen werkt wanneer de meest vermogende overlijdt. Ook kunt u meestal niet de keuze of er al of niet verrekend wordt zonder fiscaal nadeel overlaten aan de langstlevende.